به نقل از «فرارو»

چهرۀ ناشناختۀ فیلسوفی که دربارۀ «هشت‌پاها» می‌نوشت

تاریخ انتشار: ۲۵ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۷۵۳۹۰۵

ارسطو، متفکر قرن چهارم قبل از میلاد، نه تنها یک شخصیت مهم در فلسفه است بلکه از او به خاطر مشارکت‌هایش در حوزه‌های اخلاق، متافیزیک و سیاست یاد می‌کنند. او شاگرد افلاطون و آموزگار اسکندر مقدونی بود؛ او فضیلت، اعتدال و دانش را تبلیغ می‌کرد و در این زمینه، آثار او مانند «اخلاق نیکوماخوسی» هنوز تأثیرگذار هستند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش فرادید، اما ارسطو جدای اینکه تأثیر عمده‌ای بر فلسفه داشت، بر علم تجربی نیز اثرگذار بود. از تلاش‌های اولیه برای طبقه‌بندی گونه‌ها گرفته تا مشاهده حیات زیر دریا؛ در این مطلب، پنج مورد از تاثیرات ارسطو در شکل‌گیری زیست‌شناسی مدرن را می‌خوانید.

ارسطو پایه‌های درک فرآیند‌های زیستی را بنا نهاد

ارسطو به عنوان فیلسوف، عمرش را صرف این کرد که چگونه بهترین زندگی ممکن را داشته باشد، اما تلاش او برای درک هدف بیولوژیکی زندگی نیز بر جامعه علمی اثرگذار بود. او از طرز فکر فلسفی خود برای تزریق معنا به زندگی استفاده کرد و اظهار داشت هر موجود زنده هدفی دارد که با شکل بدن آن موجود در ارتباط است و بر اساس مجموعه‌ای طبیعی از قوانین ذاتاً موجود عمل می‌کند. این دیدگاه اصلی تفکر ارسطو بود که نه تنها بر آثار زیست‌شناسی بلکه بر نوشته‌های او در زمینه‌های علمی دیگر مانند فیزیک، کیهان‌شناسی و هواشناسی، همچنین الهیات، علوم سیاسی و اخلاق نیز اثر گذاشت. دیدگاه‌های ارسطو در نهایت به عنوان «غایت‌شناسی» معروف شدند؛ مطالعه شواهد «طراحی هدفمند» در طبیعت و باور‌های او در مورد این موضوع هنوز مورد بحث زیست‌شناسان است.

تلاش تاثیرگذار او در طبقه‌بندی حیوانات

Scala Naturae یا زنجیره بزرگ وجود، نخستین بار توسط ارسطو در یکی از آثارش به نام «تاریخ حیوانات» مفهوم‌سازی شد. او مشاهداتش از موجودات زنده را بر اساس پیچیدگی آن‌ها رتبه‌بندی کرد. او با قرار دادن حیوانات بالاتر از گیاهان آغاز کرد، چون حیوانات می‌توانند حرکت کنند و از محیط اطراف خود آگاهی داشته باشند، سپس با ایجاد سلسله‌مراتب خود حیوانات ادامه داد و آن‌ها را بر اساس فرآیند‌های تولیدمثل (تولد زنده بالاتر از تخم‌گذاری) و خون (خونگرم بالاتر از خونسرد و خونسرد بالاتر از بی‌مهرگان بظاهر بی‌خون) جدا کرد. گرچه مفهوم علمی Scala Naturae در نهایت مفهومی مذهبی به خود گرفت، اما این تلاش اولیه ارسطو برای طبقه‌بندی حیوانات، زیست‌شناسی را قرن‌ها تحت تأثیر قرار داد.

نظریه‌پردازی ارسطو درباره آغاز زندگی

به همان اندازه که انسان‌ها به زندگی فکر کردند، به «چگونگی» آغاز آن نیز فکر کردند. زمان ارسطو، یک باور عامه‌پسند در مورد شروع حیات، ایدۀ «خلق‌الساعه» بودن آن بود؛ یعنی این ایده که زندگی می‌تواند خود به خود از ماده غیرزنده ایجاد شود. اگرچه ارسطو طرفدار این ایده بود، اما در حیطه‌ی جنین‌شناسی نیز ایده‌های اساسی مطرح کرد. او در مورد منشأ و شکل‌گیری حیات نظریه‌هایی مطرح کرد و باور او مبنی بر اینکه موجودات از اشکال مختلف تکامل می‌یابند، راه را برای مطالعه بیشتر در زیست‌شناسی رشد هموار کرد.

او زندگی زیر دریا را مستند کرد

علاقه علمی ارسطو فقط به خشکی محدود نمی‌شد. او به شدت به حیات اقیانوسی علاقه‌مند بود و اگرچه دقت علم معاصر را نداشت، اما کمک‌های او زمینه را برای زیست‌شناسی دریایی فراهم کرد. او به خصوص به ویژگی‌های تشریحی موجودات دریایی علاقه داشت. او مشاهدات خود را از هشت‌پا، ماهی مرکب، سخت‌پوستان و بسیاری دیگر از موجودات دریایی مستند کرد که بیشتر آن‌ها بسیار دقیق بودند و به شکل‌گیری مبنایی برای دانش تشریحی اولیه زیست‌شناسی دریایی کمک کردند. تأثیر ارسطو در زیست‌شناسی دریایی به همین جا ختم نمی‌شود. بسیاری از مشارکت‌های علمی دیگر او مانند جنین‌شناسی و طبقه‌بندی گونه‌ها نیز بر این رشته اثر گذاشتند.

مشاهدات ارسطو پیش‌درآمد روش علمی بودند

کمک ارسطو به توسعه حوزه زیست‌شناسی فقط از ناحیه آثار مکتوب او نبود. نحوه دستیابی او به محتوای آثارش نیز تأثیرگذار بود. ارسطو اهمیت زیادی به یادگیری عملی می‌داد و روش‌شناسی تجربی او برای جامعه علمی آن زمان یک رویکرد انقلابی بود. او حامی مشاهده و تجربه بود و تمرین او برای مشاهده نزدیک ارگانیسم‌ها و حتی تشریح آن‌ها برای درک کامل عملکرد درونی آن‌ها، مقدمه مطالعه علمی بود. تمرینات او به چارچوب اصلی روش علمی تبدیل شدند.

منبع: فرارو

کلیدواژه: ارسطو دانشمند قیمت طلا و ارز قیمت خودرو قیمت موبایل زیست شناسی طبقه بندی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۷۵۳۹۰۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

این شهر بحرانی‌ترین کانون فرونشست زمین در کشور

هادی شریفی در خصوص وضعیت فرونشست دشت‌های استان خراسان‌ رضوی گفت: «زمان ورود جدی مسئولان استانی به بحث فرونشست در استان به سال ۱۳۸۸ و ایجاد کارگروه مشترک با اداره کل راه و شهرسازی بازمی‌گردد که متاسفانه با منحل شدن این کارگروه در سال ۱۳۹۸ تمرکز و محوریتی که در این مبحث و به طور کلی پایش مخاطرات زمین‌شناختی وجود داشت، از بین رفت و از حالت یکپارچه خارج شد.»

به گزارش ایسنا، شریفی با بیان اینکه آخرین مطالعات انجام شده در حوزه پایش فرونشست دشت‌های بحرانی استان خراسان‌رضوی در سال ۱۳۹۸ بوده است، خاطرنشان کرد: بر مبنای پردازش داده‌های رادار، برداشت‌های میدانی و محیطی، بررسی داده‌های ژئوفیزیک، ژئوتکنیک و آب زمین‌شناختی، تصاویر پهپادی و توپوگرافی نرخ نشست برآورد شده و گزارش‌های تفکیکی از نقاط دارای حساسیت زیاد به نهاد‌های ذی‌ربط ارسال شده و علاوه بر آن اطلاعات رقومی کلیه نقشه‌های تهیه شده جهت بهره‌برداری و ارزیابی ریسک اجرای پروژه‌های عمرانی در اختیار ادارات استانی قرار داده شده است.

وی ضمن ارائه نتایج مطالعات میدانی با بیان این‌که در حال حاضر به طور مستمر داده‌های جدید به این پژوهش اضافه شده و نقشه‌ها به‌روز شده است، تصریح کرد: مطابق با آخرین اطلاعات در همه مناطق میزان فرونشست افزایش یافته که بحرانی‌ترین مناطق در محدوده شهر مشهد دشت مشهد-چناران در شمال باختری و منطقه جنوب خاوری یعنی دشت نریمانی از تنگل‌شور تا دشت سرخس است.

معاون اداره‌کل زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی منطقه شمال‌شرق در مورد محدوده اطراف حرم مطهر رضوی بیان کرد: به دلیل انتقال آب بین حوضه‌ای و بستن چاه‌های بهره‌برداری و از طرفی متراکم شدن بخشی از سفره زیرزمینی در سطح به دلیل فرونشست‌های گذشته، با معضل بالا آمدن سطح آب و پیامد‌های ناشی از آن روبه‌رو هستیم.

شریفی با اشاره به اینکه ایران جزء ۳۱ کشور در معرض خشکسالی و کم آبی شدید است، اظهار کرد: کشاورزی سهم زیادی از آب مصرفی در کشور را به خود اختصاص داده و طبق برآورد‌های میدانی سازمان زمین‌شناسی در کل استان خراسان رضوی، دشت‌های مشهد، نیشابور، بردسکن، کاشمر، سبزوار، جوین از بحرانی‌ترین دشت‌های استان هستند که در میان آن‌ها دشت بردسکن دارای فراوان‌ترین عوارض سطحی ناشی از فرونشست و دشت نیشابور دارای بیشترین تاسیسات در معرض خطر ناشی از فرونشست زمین و عوارض سطحی ناشی از آن است.

وی همچنین پیشنهاداتی برای جلوگیری از بحران فرونشست زمین مطرح کرد و گفت: باید تعارف را با یکدیگر کنار بگذاریم و در ابتدا واقعیت کم‌آبی و بحران جدی منابع آب و خشکسالی را بپذیریم و اطلاع‌رسانی در مورد پیامد‌های آن رت به خصوص خسارت‌های ناشی از فرونشست زمین به صورت عمومی و به دور از ایجاد خوش‌بینی کاذب در این حوزه انجام دهیم.

معاون اداره‌کل زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی منطقه شمال‌شرق ادامه داد: به موازات آن اعمال مدیریت یکپارچه حوضه آبریز به عنوان تنها راه مدیریت مناسب منابع آب و نیاز فوری به افزایش بازده آب مصرفی کشاورزی به عنوان ابتدایی‌ترین پیشنهادات ممکن برای جلوگیری از تشدید فرونشست‌های زمین است.

شریفی با بیان این‌که اطلاع‌رسانی مهم‌ترین رکن در مدیریت فرونشست‌ها است، تصریح کرد: به عنوان مثال یکی از راهکار‌های عملیاتی آن نصب تابلو‌های هشداردهنده در محدوده‌های دارای عوارض سطحی ناشی از فرونشست به منظور ایجاد حساسیت و آگاه‌سازی مردم با هدف استفاده از ظرفیت مردمی برای مدیریت بحران در این حوزه خواهد بود.

وی تاکید کرد: بازنگری جدی در ارزش واقعی آب، بازچرخانی آن و تامین آب صنعت از پساب شهری و آب‌های نامتعارف، کاهش هدر رفت شبکه انتقال و توزیع آب، توسعه و تکمیل و احداث شبکه پایش کمی و کیفی آبخوان‌های کشور و نظارت کامل بر مصارف آب، پتانسیل‌یابی، شناسایی و حفظ منابع آبی جدید برای گذر ایمن از بحران‌های خشکسالی پیش‌رو، تدوین دستورالعمل‌های کنترلی و تشویقی افزایش واردات آب مجازی به کشور و کاهش صادرات آب مجازی از کشور، استفاده از روش انتقال آب مجازی به‌جای انتقال آب بین حوضه‌ای، جلوگیری و ممنوعیت حفر چاه جدید، کف‌شکنی و جابه‌جایی چاه‌ها در دشت‌های ممنوعه بحرانی و دارای عوارض فرونشست زمین (مگر در شرایط خاص و برای تامین آب شرب با اجازه شورای عالی آب)، عدم تخصیص آب کارست برای مصارف غیر از شرب، کاهش سهم آب زیرزمینی بخش کشاورزی در یک برنامه زمانی میان مدت، ممنوعیت کامل و کنترل شدید آلوده‌سازی منابع آب و خاک، توقف کامل بازنگری مجدد و بهینه‌سازی طرح‌های احداث سدها، تونل‌ها و شبکه‌های انتقال آب بین حوضه‌ای مگر در راستای تغذیه آبخوان و کنترل سیلاب و به شکل محدود، توسعه بهره‌گیری از دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن در مناطق ساحلی و کویری از جمله پیشنهادات و راهکار‌های ممکن برای جلوگیری از فرونشست‌های زمین است.

معاون اداره‌کل زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی منطقه شمال‌شرق، خاطرنشان کرد: توجه جدی به تجارت آب مجازی و تعیین و درج میزان آن بر روی همه محصولات اصلی مصرفی در جهت توسعه فرهنگ کاهش مصرف آب، توسعه و حمایت از صنایع ساختمانی کم‌آب‌بر، لزوم نظارت و تایید سازمان زمین‌شناسی کشور در مطالعات مکان‌یابی کلیه طرح‌های کلان کشور و اجباری شدن تدوین پیوست مخاطرات فرونشست و گسل‌ها در طرح‌های مکان‌یابی کشور برای پرهیز از سرمایه‌گذاری در مناطق ناامن و پرخطر و کاهش خسارت اقتصادی ناشی از فرونشست زمین در کشور، توسعه کشور بر مبنای آمایش سرزمین، تجمیع سازمان‌های مرتبط با مدیریت بحران خشکسالی برای گذر ایمن کشور از شرایط بحرانی پیش‌رو از دیگر راهکار‌های ممکن برای جلوگیری از فرونشست‌های زمین است.

به نقل از روابط‌ عمومی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، شریفی در تبیین نتایج پروژه انجام شده تطبیق گسل‌های شهری شهر مشهد با گسل‌های یکپارچه استان خراسان رضوی توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی، خاطرنشان کرد: طبق نقشه یکپارچه گسل‌های استان که با همکاری زنده‌یاد دکتر نادری تهیه شده، از تعداد ۱۷ هزار و ۴۲۸ گسل فعلی در استان، ۵۵ گسل فعال و ۴۵ گسل فعال احتمالی است.

وی خاطرنشان کرد: در مورد شهر مشهد طبق نقشه نهایی طرح دقیق‌سازی گسل‌های شهر مشهد، گسل طوس و گسل کشف‌رود در شمال مشهد؛ فعال و گسل جنوب مشهد علیرغم نداشتن فعالیت لرزه‌ای تاریخی و دستگاهی به دلیل طول زیادی و قرار گرفتن به موازات گسل فعال سنگ بست شاندیز و از طرفی قرارگیری در لبه پهنه بلند مرتبه‌سازی بسیار حائز اهمیت است و ممکن است با فعالیت هر یک از گسل‌های فعال شمال و جنوب مشهد فعالیت لرزه‌ای داشته باشد.